Ersan Özer 
Esnemek istemdışı yaptığımız bir davranış. Genelde yorgun olduğumuzda veya uykumuz geldiğinde esneriz. Bu nedenle bilim dünyası yıllarca esnemenin açıklamasını şöyle yaptı: Beyin oksijensiz kaldığında insan esner. Böylece kan akışını hızlandırarak beyne daha fazla oksijen gitmesini sağlanır.
Ancak son dönemde yapılan araştırmalar bu teorinin doğru olmadığını gösterdi, çünkü esneyen kişilere dışarıdan oksijen verilse de esnemeye devam ettikleri gözlemlendi.
Ayrıca en önemlisi, oksijen teorisi esnemenin neden bulaşıcı olduğunu da açıklayamıyor. Biliyorsunuz, karşımızda biri esnediğinde biz de esnemeye başlarız. Hatta belki de şu an bu videoyu seyretmek dahi bazı arkadaşlarımızı esnetmiş olabilir.
KÜKREMEDEN GELİYOR
Neden esnediğimize dair en absürd açıklamalardan birine göre, bu alışkanlık büyük büyük atalarımızdan bize genetik yollarla aktarıldı. İlk insanlar vahşi hayvanları korkutmak için dişlerini gösteriyordu. Bir nevi, aslanlar gibi kükrüyorlardı. Bu davranış genlerimizde olduğu için yapmaya devam ediyoruz. Bu teori, bulaşıcılığı da açıklıyor. Eğer karşımızda vahşi bir hayvan varsa ben de dişlerimi göstereyim. Ne de olsa birlikten kuvvet doğar.
Açıkçası bu varsayım bana pek mantıklı gelmiyor. Onun yerine, ısı teorisini tercih ederim. Bu teoriye göre, beynin belirli bir ısısı var. Bunun üzerine çıktığında tepkilerimiz yavaşlıyor, hatta hafızamız zayıflıyor.
Böyle bir durumda beyin hemen bize esne emrini veriyor. Esnediğimizde içeri aldığımız havayla kan dolaşımını hızlandırıyor, böylece beynin soğumasını ve ideal sıcaklık seviyesine dönmesini sağlıyoruz.
Bu teori aynı zamanda hayvanların neden esnediğini de açıklıyor aslında. Aynı mekanizma haliyle onlarda da var. Ancak sanırım esnemenin bulaşıcılığını bu teoriyle açıklamak zor. Bunun bir nevi empatik bir davranış olduğunu, yani “senin durumunu anlıyorum ve sana destek veriyorum” demek için bizim de o kişiyle birlikte esnemeye başladığımız söylense de bu bana çok mantıklı geldi doğrusu.
Bu vesileyle size esnemeyle ilgili birkaç ilginç gerçekten de bahsedeyim.
- Esnemek daha anne karnındayken başlıyor. Hatta 11 haftalık bebeğin bile esnediği gözlemlenmiş.
- Ortalama bir esneme 6 saniye sürüyor. Bu esnada kan akışında ciddi bir yükseliş yaşanıyor.
- Ünlü atletler yarış öncesinde inanılmaz esniyor. Bazı atletlerin dakikalarca esnediği gözlemlenmiş.
- Bir araştırmaya göre, esneme iyi arkadaşlar arasında daha da fazla bulaşıyor. Bu aslında biraz önce bahsettiğim empati teorisini destekleyen bir bilgi.
