Can Karatoprak 
24 Haziran 2018’de yapılacak 27. Dönem Milletvekili Genel Seçimlerinde siyasi partiler ilk kez ittifaklar kurarak seçime birlikte girecekler. Kesinleşen ittifak başvurularına göre, Adalet ve Kalkınma Partisi ile Milliyetçi Hareket Partisi “Cumhur İttifakı”, Cumhuriyet Halk Partisi, İYİ Parti ve Saadet Partisi “Millet İttifakı” adları altında birleştiler. (AK Parti listesinden giren Büyük Birlik Partisi ile İYİ Parti listesinden giren Demokrat Parti de ittifak içinde ancak oy pusulalarında görmeyeceğiz.) İttifaklı modelde Milletvekili sayılarının nasıl belirleneceğini ve partilere dağılımının nasıl yapılacağını bir önceki yazımda örnek tablolarla açıklamaya çalışmıştım.
İttifak içindeki partilerin ittifak toplamına verilen Milletvekillerini paylaşırken esas alınacak oy sayıları, bu dağılımın temel taşını oluşturuyor. Burada da, 2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanunu’nda yapılan son değişiklikler bize yol gösteriyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 13 Mart 2018 tarihinde kabul edilen 7102 sayılı Seçi̇mleri̇n Temel Hükümleri̇ ve Seçmen Kütükleri̇ Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Deği̇şi̇kli̇k Yapılmasına Dair Kanun, 2839 sayılı kanunda birçok maddeyi değiştirdi ve bu hesapların nasıl yapılacağını belirlemiş oldu.
Partilerin Milletvekili Dağılımına Esas Oy Sayıları Nasıl Belirlenecek?
Kanunun 26. Maddesine eklenen paragrafta, şu ibareyi görüyoruz: “(Oy pusulasında) İttifak unvanı bölümü ile aralarındaki boşluk dâhil ittifak yapan siyasi partilerin sütunlarının tamamı ittifak alanıdır.” Buna göre, ittifak alanı içinde birden fazla siyasi partinin alanına basılan veya hangi siyasi partiye ait olduğu belirlenemeyen mühürler, ittifak adına sayılacak, ancak siyasi partilere daha sonra dağıtılacak. Bu dağıtımın nasıl yapılacağını da, kanunun 29. Maddesinde yapılan değişiklik belirliyor:
Madde 29 – (Değişik: 27/10/1995-4125/15 md.) Bir seçim çevresinde seçime katılan siyasi partinin 28 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca almış olduğu geçerli oyların toplamı siyasi partinin o seçim çevresinde almış olduğu geçerli oyu gösterir. (Ek iki cümle: 13/3/2018-7102/18 md.) Ancak aynı ittifak içerisindeki siyasi partilerin her birinin geçerli oyu; ittifakı oluşturan siyasi partilerin o seçim çevresinde tek başına aldıkları oy sayısına, ittifakın ortak oylarından gelen payın ilave edilmesiyle elde edilir. İttifak yapan her bir partiye ortak oylardan gelen pay; ittifak yapan siyasi partilerin tek başına aldıkları oyun bu partilerin toplam oyuna bölünmesi ile elde edilen katsayının ittifakın ortak oyu ile çarpımı sonucu elde edilir.
Bunu bir örnekle açıklarsak;
Bir seçim bölgesinde Millet İttifakı içindeki partilerin ve ittifakın ortak oy sayıları şu şekilde olsun:
Cumhuriyet Halk Partisi: 60.000,
İYİ Parti: 25.000,
Saadet Partisi: 15.000,
İttifak Ortak Oyları: 10.000
Bu oy sayıları üzerinden dağılım hesabı aşağıdaki tabloda:
Bu hesaplama yapıldıktan sonra, 110.000 oy sayısı üzerinden ittifakın Milletvekili sayısı, sırasıyla CHP için 66.000, İYİ Parti için 27.500, SP için 16.500 üzerinden de ittifak içindeki partilere dağılan Milletvekilleri belirlenmiş olacak.
İttifak İçindeki Partilerin Seçmenleri Neye Dikkat Etmeli?
Yukarıdaki hesap yönteminde gördüğümüz gibi, hangi siyasi partiye verildiği belli olmayan, birden fazla siyasi partiye mühür basılarak atılan pusulalardaki oylar, İttifak Ortak Oyu olarak değerlendirildikten sonra siyasi partilere dağıtılıyor. Örneğimizdeki rakamlarla düşünürsek, 10 CHP seçmeni CHP’ye verildiği net bir şekilde anlaşılmayacak şekilde İttifak alanına mühür basmış olsun. Son hesaplamada, bu 10 oydan sadece 6’si CHP’ye verilmiş sayılacak, 4 oy ise diğer partilere dağıtılacak. Bu nedenle seçmenin İttifaka oy verirken, kendi tercih ettiği siyasi partiyi net bir şekilde belirtmesi, partiler açısından büyük önem taşıyor.
